تعمیر دستگاه پرس هیدرولیک: راهنمای جامع و کاربردی
تعمیر دستگاه پرس هیدرولیک از جمله مهارتهای مهم در حوزهٔ صنعت و نگهداری ماشینآلات سنگین است. دستگاههای پرس هیدرولیک در صنایع مختلف مانند خودروسازی، فلزکاری، پلاستیک، لاستیک و حتی تولید لوازم خانگی کاربرد گستردهای دارند. در این راهنمای جامع، با اصول تشخیص عیب، تعمیر و نگهداری پرس هیدرولیک آشنا میشوید.

۱. آشنایی با ساختار کلی پرس هیدرولیک
یک پرس هیدرولیک عموماً از بخشهای زیر تشکیل شده است:
- سازه یا بدنه (Frame)
- بدنهٔ فولادی یا چدنی پرس که قدرت تحمل تنشهای ناشی از فشار هیدرولیک را دارد.
- سیلندر (Cylinder) و پیستون (Ram)
- سیلندرهای هیدرولیک که روغن تحت فشار را دریافت و پیستون را به حرکت درمیآورند.
- پیستون یا رام (Ram) قطعهای است که مستقیماً قطعه کار را تحت فشار قرار میدهد.
- پاور یونیت (Power Unit)
- مخزن روغن هیدرولیک (Tank)
- پمپ هیدرولیک (محرک اصلی)
- الکتروموتور (نیروی محرکه پمپ)
- شیرهای کنترل فشار و کنترل جهت (Shut-off Valves, Relief Valves, Solenoid Valves و …)
- فیلترهای هیدرولیک
- میز کار (Work Table) یا صفحه پرس
- محل قرارگیری قطعه کار
- بسته به طراحی، ممکن است ثابت یا متحرک باشد.
- سیستم کنترل
- شامل تابلو فرمان، کلیدهای اضطراری، سنسورهای فشار، سنسورهای محدودکنندهٔ کورس (Stroke Limit Switch) و …
- در مدلهای پیشرفتهتر، کنترل PLC یا HMI برای برنامهریزی عملیات پرس.
۲. علل رایج خرابی پرس هیدرولیک
- نشتی روغن (Leakage)
- فرسودگی یا خرابی اورینگها و کاسهنمدهای سیلندر
- ترکخوردگی شلنگها، لولهها یا محل اتصال فلنجها
- شل شدن اتصالات در اثر ارتعاش یا فشارهای مکرر
- کاهش یا نوسان فشار هیدرولیک
- خرابی پمپ هیدرولیک یا سایش پرهها / دندهها
- گرفتگی یا خرابی شیر فشارشکن (Relief Valve)
- فیلتر کثیف یا مسدودشده
- کم بودن سطح روغن یا کاهش کیفیت روغن
- کاهش سرعت یا قدرت پرس
- خرابی پمپ یا موتور الکتریکی و عدم تأمین دبی کافی
- وجود هوا در سیستم هیدرولیک (Aeration) یا کاویتاسیون
- تنظیمات نامناسب شیر کنترل جریان یا فشار
- خرابی سیلهای داخلی سیلندر (Internal Leakage)
- گیرکردن یا عدم حرکت پیستون
- تاب برداشتن شفت پیستون بهعلت فشار بیش از حد
- خرابی بوشهای راهنما (Guide Bushings) یا سایش بیش از حد آنها
- وجود رسوبات یا زنگزدگی داخل سیلندر
- خرابی سوپاپها یا بلوک توزیع (شیرهای کنترل جهت)
- داغ کردن بیش از حد روغن
- عملکرد مداوم در زمان طولانی بدون استراحت
- عدم وجود سیستم خنککنندهٔ مناسب (Heat Exchanger)
- تناسب نداشتن گرانروی (Viscosity) روغن با دمای کار
۳. فرایند تشخیص عیب (Troubleshooting)
- بازرسی چشمی (Visual Inspection)
- نشت روغن در اطراف اتصالات، سیلندر، شلنگها و غیره
- نشانههای فرسودگی در کاسهنمدها، مهرهها، شیلنگها
- صداها یا لرزش غیرعادی هنگام روشنکردن دستگاه
- بررسی فشار سیستم
- استفاده از گیجهای فشار در نقاط کلیدی مدار هیدرولیک (ورودی سیلندر، ورودی پمپ، خروجی فشارشکن)
- مقایسه با مقادیر اسمی (Set Pressure)
- بررسی سطح و کیفیت روغن
- چک کردن سطح روغن در مخزن
- بررسی رنگ و بوی روغن؛ در صورت تیرهشدن یا سوختگی، روغن باید تعویض شود.
- آزمایش وجود آب یا ذرات فلزی معلق
- شنیدن و بررسی صداهای غیرعادی
- صدای کاویتاسیون (حباب زدن) پمپ
- صدای ضربه یا شوک در شیرهای کنترل فشار
- تست عملکرد شیرها
- با استفاده از شیرهای تست یا تعویض موقتی شیر مشکلدار با یک شیر سالم
- اطمینان از عدم گرفتگی مسیر یا گیرکردن اسپول شیر
- بررسی بخش مکانیکی پیستون و رام
- تراز بودن پیستون
- عدم وجود تاببرداشتگی، خوردگی یا خراشهای عمیق روی شفت
۴. تعمیر دستگاه پرس هیدرولیک: مراحل متداول
۴.۱. تعمیر یا تعویض آببندها (Seals) و کاسهنمدهای سیلندر
- خارج کردن سیلندر از دستگاه
- در صورت امکان، روغن هیدرولیک را تخلیه یا حداقل سطح روغن را پایین بیاورید.
- اتصالات هیدرولیکی را جدا کنید.
- با جرثقیل یا لیفتراک، سیلندر را خارج نمایید (در صورت بزرگ بودن پرس).
- بازکردن سیلندر
- بازکردن مهره انتهایی یا فلنج سیلندر
- بیرون کشیدن پیستون با دقت
- پاکسازی و بازرسی
- پاکسازی سیلندر و پیستون با حلال مناسب
- بررسی سطوح داخلی سیلندر از نظر خط و خش یا زنگزدگی
- بررسی شفت پیستون از نظر تاببرداشتگی
- تعویض اورینگها و کاسهنمدها
- قطعهٔ فرسوده یا شکسته را با قطعهٔ جدید و استاندارد (همان سایز و جنس مناسب سیال و فشار) جایگزین کنید.
- دقت در جهت نصب کاسهنمد (در صورت یکطرفه بودن).
- مونتاژ مجدد
- روانکاری سیلها با روغن هیدرولیک پیش از جا زدن
- بستن قطعات و سفت کردن مهرهها بر اساس گشتاور توصیهشده توسط سازنده
- نصب مجدد روی دستگاه
- اتصال هیدرولیکها و تست اولیه با فشار کم
- هواگیری سیستم در صورت لزوم
۴.۲. تعمیر یا تعویض پمپ هیدرولیک
- قطع برق و تخلیه فشار مدار
- جداسازی پمپ از موتور
- در صورت کوپل مستقیم، کوپلینگ بین موتور و پمپ را باز کنید.
- اگر پمپ گیربکس دارد، اتصال گیربکس را جدا کنید.
- بازرسی پمپ
- بررسی خوردگی یا سایش در چرخدندهها، پرهها یا پیستونها (بسته به نوع پمپ)
- ارزیابی وضعیت یاتاقانها و شفت
- تعمیر قطعات داخلی (در صورت امکان)
- برخی قطعات را میتوان تعویض کرد (مانند بلبرینگ، اورینگهای داخلی).
- اگر سایش بیش از حد باشد یا بدنه و چرخدنده/پرهها آسیب جدی دیده باشد، تعویض کامل پمپ ضروری است.
- مونتاژ و نصب مجدد
- استفاده از گسکتها و آببندهای جدید
- تراز دقیق پمپ و موتور
۴.۳. تمیزکاری و تعویض فیلترها
- فیلتر خط مکش (Suction Filter) و فیلتر خط فشار (Pressure Filter) یا فیلتر برگشت (Return Filter) را در دورههای منظم بررسی و تعویض کنید.
- حتماً با فیلتر جایگزین همان درجه فیلتراسیون را استفاده کنید.
۴.۴. تنظیم و تعمیر شیرهای کنترل فشار
- شیر فشارشکن (Relief Valve): اگر فشار به درستی تنظیم نمیشود یا دائماً فشار کم/زیاد است، شیر را باز و تمیز کنید. فنر یا قطعه پاپت فرسوده باید تعویض گردد.
- شیر تنظیم فشار (Pressure Reducing Valve) یا شیر توالی (Sequence Valve): تمیزکاری و اطمینان از سالم بودن فنر و اسپول
- تنظیم فشار: پس از تعمیر، با استفاده از گیج فشار، شیر را طبق مقدار تنظیمی کارخانه یا طراحی مجدداً تنظیم کنید.
۵. نکات ایمنی در تعمیر پرس هیدرولیک
- قطع برق اصلی و اطمینان از عدم اتصال تصادفی
- تخلیه فشار هیدرولیک پیش از باز کردن اتصالات یا شیرها
- استفاده از تجهیزات ایمنی فردی نظیر دستکش، عینک ایمنی، کفش ایمنی
- مکانیزم قفل مکانیکی یا پین ایمنی: اگر دستگاه این مکانیزم را دارد، حتماً آن را در حین تعمیر فعال کنید تا پیستون ناگهان پایین نیاید.
- جلوگیری از جرقه و آتش: روغن هیدرولیک اشتعالپذیر است. محل تعمیر نباید معرض حرارت یا شعله باز باشد.
- رعایت ظرفیت بالابری ابزارهایی که برای جابهجایی قطعات سنگین بهکار میبرید (جرثقیل، بالابر و …).
۶. نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance)
- بازدیدهای دورهای
- بازههای زمانی ۳ ماهه، ۶ ماهه یا سالانه (بسته به شدت کارکرد) برای بررسی نشتی، وضعیت روغن، فیلتر و عملکرد شیرهای ایمنی
- تعویض روغن در زمان مناسب
- بسته به نوع روغن و شرایط کاری، معمولاً هر ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ ساعت کارکرد یا سالانه
- تمیز نگهداشتن محیط کار و پاور یونیت
- گردوغبار و آلودگیها از عوامل اصلی خرابی زودرس قطعات هیدرولیکی هستند.
- کنترل دمای کاری
- نصب یا بررسی مداوم سیستم خنککننده (اگر وجود دارد)
- عدم کار مداوم در بار ماکزیمم در زمانهای طولانی
- بازرسی رزوهها و اتصالات
- وجود ارتعاش در پرس هیدرولیک باعث شل شدن اتصالات میشود. سفت کردن پیچها و مهرهها طبق گشتاور مجاز.
۷. راهنمای انتخاب قطعات یدکی
- مطابقت با مشخصات فنی سازنده:
- برای اورینگها و کاسهنمدها، حتماً جنس (NBR, Viton, EPDM و …) و ابعاد استاندارد همان مدل را انتخاب کنید.
- برندهای معتبر:
- برای پمپ، شیر و فیلتر از تولیدکنندگان شناختهشده استفاده کنید.
- قطعات غیراستاندارد میتوانند باعث خرابیهای زودرس یا حوادث ایمنی شوند.
- گارانتی و خدمات پس از فروش
- قطعات اصلی یا OEM اغلب عمر مفید طولانیتر و پشتیبانی بهتری دارند.
۸. جمعبندی
تعمیر و نگهداری صحیح پرسهای هیدرولیک تضمینکنندهٔ تداوم کارکرد، کاهش خرابیهای ناگهانی و افزایش ایمنی در محیط کار است. برای دستیابی به این اهداف:
- بازرسی منظم و تشخیص زودهنگام عیب
- رعایت نکات ایمنی هنگام خاموشی و تعمیر دستگاه
- استفاده از قطعات یدکی استاندارد و باکیفیت
- تنظیمات دقیق فشار و جریان با رعایت مقادیر توصیهشده
- تمیز نگهداشتن روغن هیدرولیک و تعویض دورهای فیلترها
با رعایت این نکات، عمر مفید دستگاه پرس هیدرولیک افزایش یافته و از توقفهای طولانی مدت و هزینهبر در خط تولید جلوگیری میشود. همچنین ایمنی اپراتورها و پرسنل فنی در سطح بالاتری حفظ خواهد شد.
فروشگاه الکتروپژمان عرضه کننده انواع قطعات هیدرولیک، پنوماتیک و ابزار دقیق است. می توانید با ما از طریق واتس اپ در تماس باشید.