آموزش کار با پرس هیدرولیکی
آموزش کار با پرس هیدرولیکی برای افرادی که در صنایع مختلف (مانند خودروسازی، کارگاه‌های فلزکاری، صنایع پلاستیک و …) فعالیت می‌کنند، بسیار مهم است. در این راهنما با اصول پایهٔ راه‌اندازی، نحوهٔ استفاده ایمن و نگهداری اولیه از دستگاه پرس هیدرولیک آشنا خواهید شد.
۱. آشنایی با پرس هیدرولیکی و اجزای آن
۱.۱. ساختار کلی
- بدنه (Frame): بدنهٔ فولادی یا چدنی که باید تحمل نیروی زیاد ناشی از فشار هیدرولیک را داشته باشد.
- سیلندر و پیستون (Ram / Cylinder): روغن هیدرولیک وارد سیلندر می‌شود و پیستون (یا رام) را به سمت پایین (یا بالا) برای وارد کردن نیرو به قطعه کار هدایت می‌کند.
- میز کار (Work Table): صفحه یا میز زیرین که قطعه کار روی آن قرار می‌گیرد.
- پاور یونیت (Power Unit):
- مخزن روغن (Tank)
- پمپ هیدرولیک (Hydraulic Pump)
- موتور الکتریکی (Electric Motor)
- شیرهای کنترل فشار و جریان (Valves)
- فیلترهای هیدرولیک
- سیستم کنترل:
- تابلو فرمان یا کنترل پنل
- کلیدها، شاسی‌ها یا اهرم‌های هدایت پرس
- سنسورها و سوئیچ‌های ایمنی
۱.۲. عملکرد کلی
- ایجاد فشار: پمپ هیدرولیک روغن را تحت فشار قرار می‌دهد.
- انتقال نیرو: روغن پرفشار وارد سیلندر می‌شود و پیستون را حرکت می‌دهد.
- اعمال نیرو به قطعه کار: پیستون به قطعه فشار وارد می‌کند و عملیات شکل‌دهی، خم‌کاری، پانچ یا برش انجام می‌گیرد.
- بازگشت پیستون: با فعال شدن مسیر برگشت روغن، پیستون به موقعیت اول بازمی‌گردد.
۲. آماده‌سازی پیش از کار با پرس هیدرولیکی
- بررسی ظاهری و ایمنی
- از محکم بودن بدنه و عدم وجود ترک یا شکستگی در سازه اطمینان حاصل کنید.
- شیلنگ‌ها و اتصالات هیدرولیکی را از نظر نشتی بررسی کنید.
- سطح روغن در مخزن را چک کنید و مطمئن شوید کم نیست.
- وضعیت برق دستگاه (سیم‌کشی، تابلو فرمان) را کنترل کنید.
- تنظیمات اولیه
- تنظیم فشار کاری: مطمئن شوید که شیر فشارشکن (Relief Valve) یا هر شیر تنظیم فشار دیگر در محدودهٔ توصیه‌شده توسط سازنده قرار دارد.
- میزان کورس پیستون: اگر پرس امکان تنظیم کورس (Stroke) دارد، با توجه به قطعه کار و نوع عملیات (خم‌کاری، پانچ، برش و …) آن را تنظیم کنید.
- بررسی و نصب ابزار یا قالب
- در صورت نیاز، ابزار یا قالب (Die) مخصوص عملیات را روی میز کار یا روی پیستون بسته و محکم کنید.
- از قفل یا پیچ‌های نگهدارنده برای جلوگیری از جابه‌جایی ابزار در حین کار استفاده نمایید.
- در صورت استفاده از ابزارهای سنگین، حتماً از تجهیزات کمکی (بالابر، جرثقیل کارگاهی) استفاده کنید تا از صدمه‌دیدن افراد جلوگیری شود.
- آماده‌سازی قطعه کار
- ابعاد قطعه را بررسی کنید تا با ابعاد میز و محدودهٔ حرکت پیستون تناسب داشته باشد.
- در صورت لزوم، سطح تماس قطعه کار با میز را تمیز کنید تا از لغزش یا خطا در عملیات جلوگیری شود.
۳. مراحل گام‌به‌گام کار با پرس هیدرولیکی
- روشن کردن دستگاه
- کلید برق اصلی را وصل کنید.
- تابلو فرمان یا کلید استارت (Start) را فشار دهید تا پاوریونیت فعال شود. صدای موتور پمپ را خواهید شنید.
- کمی صبر کنید تا فشار مدار به میزان تنظیم‌شده برسد.
- قرار دادن قطعه در جای مناسب
- قطعه کار را به‌طور دقیق روی میز قرار دهید.
- اگر از قالب استفاده می‌کنید، قطعه را داخل قالب یا بین ابزارهای پرس تنظیم کنید.
- تنظیم موقعیت پیستون (در صورت نیاز)
- با استفاده از اهرم دستی یا شاسی الکتریکی (بسته به مدل پرس)، پیستون را کمی پایین آورده تا فاصله میان پیستون و قطعه کار را به حد مناسب برسانید.
- از تراز بودن قطعه مطمئن شوید.
- اعمال فشار
- با فشردن یا نگه‌داشتن شاسی حرکت رو به پایین (Down) یا چرخاندن اهرم مربوطه، پیستون روی قطعه کار فشار وارد می‌کند.
- میزان فشار یا نیرو را می‌توانید از روی گیج فشار دستگاه بخوانید (در پرس‌های ساده) یا از نمایشگر دیجیتال (در پرس‌های پیشرفته).
- در حین اعمال فشار، دقت کنید هیچ بخشی از بدن یا اشیاء غیرضروری بین پیستون و قطعه قرار نداشته باشد.
- تکمیل عملیات
- وقتی قطعه به شکل یا فرم دلخواه رسید (مثلاً در خم‌کاری، پانچ، یا برش)، عمل پرس را متوقف کنید.
- در صورت نیاز، در این حالت فشار را کمی نگه دارید (برای بعضی عملیات فرم‌دهی).
- سپس با فعال کردن مسیر برگشت (Up یا Release)، پیستون را به بالا بازگردانید.
- خارج کردن قطعه کار
- پس از برگشت کامل پیستون به بالا و قطع فشار، قطعه کار را با احتیاط خارج کنید.
- اگر قطعه سنگین است، از ابزار کمکی (مانند انبر، گیره یا بالابر) استفاده کنید.
- تکرار عملیات (در صورت نیاز)
- در صورت نیاز به تولید سری یا عملیات مکرر، قطعات بعدی را به‌ترتیب روی میز قرار داده و مراحل را تکرار کنید.
۴. نکات ایمنی حیاتی
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE)
- دستکش کار (ضدبرش یا مقاوم در برابر روغن)
- عینک ایمنی (در صورت خم‌کاری، برش یا احتمال پاشش روغن)
- کفش ایمنی با پنجه فولادی
- عدم تجاوز از ظرفیت مجاز
- حتماً از محدودهٔ نیرو (تناژ) یا فشار توصیه‌شدهٔ دستگاه تجاوز نکنید.
- وارد کردن فشار بیش از حد، به سیلندر، بدنه و قطعات هیدرولیک آسیب زده و خطر جانی دارد.
- دوری اعضای بدن از منطقهٔ پرس
- هنگام پایین آمدن پیستون، دست، انگشت یا هر بخش دیگری از بدن نباید در محدودهٔ کاری قرار بگیرد.
- در صورت نیاز به جابه‌جایی قطعه در حین کار، ابتدا دستگاه را متوقف یا فشار را آزاد کنید.
- بهره‌گیری از کلید اضطراری (Emergency Stop)
- در اغلب دستگاه‌ها، کلید قرمزرنگ اضطراری وجود دارد.
- در صورت بروز هرگونه وضعیت خطرناک، فوری این کلید را فشار دهید تا حرکت پیستون یا موتور متوقف شود.
- برق‌گرفتگی و نشتی روغن
- تابلو برق و سیم‌کشی‌ها باید کاملاً عایق و مطابق استاندارد باشد.
- کوچک‌ترین نشتی روغن هیدرولیک را جدی بگیرید و پیش از ادامه کار، محل نشتی را تعمیر کنید.
- آموزش مداوم پرسنل
- تنها افراد آموزش‌دیده و آشنا با دستورالعمل‌های ایمنی اجازه کار با پرس را داشته باشند.
- آموزش‌های تکمیلی را در صورت تغییر در روش تولید یا اضافه شدن ابزار جدید، در اختیار کارکنان بگذارید.
۵. نگهداری روزانه و دوره‌ای
- بررسی سطح روغن
- در ابتدای هر شیفت کاری، سطح روغن در مخزن را چک کنید.
- کمبود روغن می‌تواند به پمپ و سیلندر آسیب زده و باعث افت توان پرس شود.
- تمیزکاری محیط و تجهیزات
- روغن ریخته‌شده روی زمین یا میز پرس را فوراً پاک کنید تا خطر لغزش و آلودگی قطعات را کاهش دهید.
- قطعات فلزی یا براده‌های تولیدشده را از سطح میز و اطراف آن جمع‌آوری کنید.
- کنترل اتصالات و شیلنگ‌ها
- مطمئن شوید که شلنگ‌ها و لوله‌های هیدرولیک فاقد ترک یا فرسودگی هستند.
- پیچ‌ها و مهره‌های بدنه، پایه‌ها و اتصالات هیدرولیک را دوره‌ای بررسی و در صورت نیاز سفت کنید.
- فیلترها و خنک‌کننده
- فیلتر هیدرولیک را مطابق برنامهٔ تعمیر و نگهداری یا توصیهٔ سازنده تعویض کنید.
- در صورت وجود سیستم خنک‌کننده (رادیاتور روغن)، تمیز بودن آن را کنترل کنید تا حرارت روغن در محدودهٔ مناسب باقی بماند.
- تست دوره‌ای ایمنی
- شیر فشارشکن (Relief Valve) و سایر شیرهای ایمنی را تست کنید تا مطمئن شوید به درستی عمل می‌کنند.
- عملکرد کلید اضطراری، سوئیچ‌های محدودکنندهٔ کورس پیستون و سایر مکانیزم‌های ایمنی باید مرتباً بررسی شود.
۶. عیب‌یابی سریع در حین کار
- کاهش ناگهانی فشار یا عدم حرکت پیستون
- بررسی کنید آیا سطح روغن کافی است؟
- آیا فیلترها یا مسیر هیدرولیک مسدود شده‌اند؟
- گیج فشار را کنترل کنید و از سالم بودن پمپ اطمینان یابید.
- نشتی روغن
- محل دقیق نشتی (شلنگ، اورینگ، کاسه‌نمد سیلندر، اتصالات) را شناسایی کنید.
- نشتی را با تعویض قطعه یا محکم کردن اتصالات رفع کنید.
- صداهای غیرعادی یا لرزش شدید
- احتمال کاویتاسیون پمپ (کمبود روغن، گرفتگی ورودی پمپ)
- خرابی یاتاقان‌های موتور یا پمپ
- ناسازگاری گرانروی روغن با دمای محیط
- داغ‌کردن بیش از حد روغن
- بررسی عملکرد سیستم خنک‌کننده
- اطمینان از عدم تجاوز از ظرفیت کاری پرس (کار مداوم در حداکثر فشار)
۷. جمع‌بندی: آموزش کار با پرس هیدرولیکی
برای کار ایمن و مؤثر با پرس هیدرولیکی:
- آشنایی کامل با اجزای دستگاه و نحوهٔ عملکرد آن داشته باشید.
- رعایت نکات ایمنی (استفاده از PPE، عدم تجاوز از ظرفیت، استفاده از کلید اضطراری).
- انجام بازرسی‌های روزانه و دوره‌ای جهت جلوگیری از خرابی یا حوادث.
- در صورت بروز هرگونه نشتی، صدای غیرعادی یا افت عملکرد، دستگاه را بلافاصله از سرویس خارج کرده و توسط تکنسین مجرب عیب‌یابی و تعمیر کنید.
با رعایت این موارد، می‌توانید بیشترین بهره‌وری را از پرس هیدرولیکی خود کسب کرده و هم‌زمان از سلامت دستگاه و ایمنی اپراتورها اطمینان حاصل نمایید.
فروشگاه الکتروپژمان عرضه کننده انواع قطعات هیدرولیک، پنوماتیک و ابزار دقیق است. می توانید با ما از طریق واتس اپ در تماس باشید.