آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم: راهنمای جامع و کامل

آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم (Roped/Indirect Hydraulic Elevator) گونه‌ای از آسانسورهای هیدرولیکی است که در آن، نیروی محرکهٔ جک هیدرولیک به‌صورت مستقیم به کابین وارد نمی‌شود؛ بلکه از طریق کابل و قرقره (Sheave) انتقال می‌یابد. این نوع آسانسور، مزایای ویژه‌ای نسبت به آسانسور هیدرولیک مستقیم دارد و در بسیاری از کاربردهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه، به‌صورت جامع و گام‌به‌گام با آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم آشنا می‌شویم.

آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم

۱. معرفی آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم

در آسانسورهای هیدرولیکی، نیروی محرکه از یک پاور یونیت هیدرولیک (شامل پمپ، موتور الکتریکی و مخزن روغن) تأمین می‌شود. در آسانسورهای هیدرولیک مستقیم (Direct)، جک مستقیماً زیر یا کنار کابین نصب و حرکت آن را کنترل می‌کند. اما در آسانسورهای هیدرولیک غیرمستقیم، میان جک هیدرولیک و کابین، سیستم قرقره (Sheave) و کابل قرار می‌گیرد. در نتیجه، جابه‌جایی جک سبب حرکت کابل‌ها و در نهایت بالابردن یا پایین آوردن کابین می‌شود.

۱.۱. ساختار عمومی

  1. جک هیدرولیک: معمولاً در انتهای چاله آسانسور یا کنار آن نصب می‌شود.
  2. قرقره (Sheave) یا پولی: بالای سیلندر یا در بخشی از سازهٔ آسانسور تعبیه می‌شود تا کابل روی آن حرکت کند.
  3. کابل‌ها (Ropes): یک سر به فریم (کراس هد) کابین یا نقاط مربوطه وصل شده و پس از عبور از قرقره، به انتهای چاله (Floor) یا سکوی ثابتی مهار می‌شوند.
  4. پاور یونیت هیدرولیک: شامل مخزن روغن، پمپ هیدرولیک، موتور الکتریکی، شیرهای کنترل جریان و فشار
  5. ریل‌های راهنما: کابین و وزنه (در برخی طرح‌ها فقط کابین) را در مسیر عمودی هدایت می‌کنند.

۲. تفاوت آسانسور هیدرولیک مستقیم و غیرمستقیم

هیدرولیک مستقیمهیدرولیک غیرمستقیم
نحوه انتقال نیروجک مستقیماً به کابین متصل می‌شودانتقال نیرو از طریق قرقره و کابل
فضای موردنیاز جکجک طول بیشتری دارد و ممکن است به چالهٔ عمیق‌تری نیاز باشدامکان استفاده از جک کوتاه‌تر (چون نسبت حرکت 1:2 است)
ارتفاع مفیدمحدودتر (به دلیل طول جک)افزایش ارتفاع سرویس‌دهی (روپینگ، نسبت 1:2 یا بیشتر)
سرعت حرکتعموماً سرعت کمتری داردامکان افزایش سرعت به واسطه سیستم قرقره
هزینه ساختبسته به طول و ظرفیت جک ممکن است گران‌تر باشددر ارتفاع‌های متوسط به‌صرفه‌تر است

۳. اصول عملکرد آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم

  1. حرکت رو به بالا:
    • موتور الکتریکی، پمپ هیدرولیک را به چرخش درمی‌آورد.
    • روغن از مخزن به داخل سیلندر پمپاژ می‌شود و پیستون (جک) را به سمت بالا هدایت می‌کند.
    • حرکت پیستون، قرقره را بالا می‌برد و در نتیجه، کابل کشیده شده و کابین شروع به حرکت می‌کند.
    • از آنجا که کابل‌ها بسته به طراحی می‌توانند نسبت حرکت 1:2 یا دیگر نسبت‌ها ایجاد کنند، اگر جک مثلاً یک متر بالا برود، کابین ممکن است دو متر بالا رود.
  2. حرکت رو به پایین:
    • یک شیر کنترل (Control Valve) مسیر بازگشت روغن از سیلندر به مخزن را باز می‌کند.
    • تحت وزن کابین و بار، جک به‌تدریج پایین می‌آید و روغن به مخزن بازمی‌گردد.
    • سرعت پایین آمدن با تنظیم شیرهای کنترل جریان (Flow Control) کنترل می‌شود.
  3. سیستم تعلیق و ایمنی:
    • کابل‌های فولادی معمولاً ضریب ایمنی بالایی دارند و به‌ترتیب روی قرقره نصب می‌شوند.
    • گاورنر (Governor) یا سیستم ترمز ایمنی (Safety Gear) برای جلوگیری از سرعت بیش از حد یا سقوط ناگهانی تعبیه می‌شود.

۴. مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم

۴.۱. مزایا

  1. کاهش طول جک:
    به‌دلیل وجود سیستم قرقره و نسبت حرکتی، جک کوتاه‌تری نسبت به آسانسور هیدرولیک مستقیم با همان ارتفاع مورد نیاز است.
  2. امکان سرویس‌دهی در ساختمان‌های بلندتر:
    محدودیت‌هایی که جک‌های بلند در آسانسورهای مستقیم ایجاد می‌کنند، در نوع غیرمستقیم کمتر است؛ لذا می‌توان در ارتفاع‌های بیشتری از این نوع آسانسور بهره گرفت.
  3. فضای چالهٔ کمتر:
    در برخی طرح‌ها، عمق چاله می‌تواند کمتر باشد. زیرا نیازی به تعبیهٔ جک بلند در زیر چاله نیست.
  4. بهبود سرعت:
    با توجه به مکانیسم قرقره و کابل، آسانسور می‌تواند سرعت بالاتری نسبت به هیدرولیک مستقیم فراهم کند (به‌صورت تئوری، ۲ برابر سرعت حرکت جک).
  5. طراحی انعطاف‌پذیر:
    بسته به موقعیت و ابعاد چاله، می‌توان شیوه نصب جک و قرقره را تغییر داد (مثلاً کنار چاله).

۴.۲. معایب

  1. پیچیدگی مکانیکی بیشتر:
    وجود کابل‌ها، قرقره‌ها و سیستم تعلیق باعث پیچیده‌تر شدن نگهداری و تنظیمات می‌شود.
  2. نیاز به بازرسی دوره‌ای کابل:
    چون نیروی بالابری توسط کابل منتقل می‌شود، کابل‌ها باید به‌صورت منظم بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.
  3. احتمال کاهش راندمان:
    به‌دلیل اصطکاک در سیستم قرقره و کابل، کمی اتلاف انرژی بیشتر نسبت به سیستم مستقیم رخ می‌دهد.
  4. افزایش تعداد قطعات:
    هزینه نگهداری و تعمیرات ممکن است کمی بیشتر باشد؛ زیرا قطعات و اجزای بیشتری در سیستم وجود دارد.

۵. اجزای کلیدی در آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم

  1. پاور یونیت (Power Unit):
    • پمپ هیدرولیک
    • الکتروموتور
    • مخزن روغن (Tank)
    • شیرهای کنترل فشار و جریان (Valve Block)
  2. سیلندر و پیستون (جک)
  3. قرقره (Sheave) یا پولی:
    • ممکن است در بالای سیلندر یا بخشی از سازه آسانسور نصب شود.
    • قطر و جنس آن باید مطابق استاندارد کابل‌های فولادی انتخاب شود.
  4. کابل‌های فولادی:
    • باید استاندارد و با ضریب ایمنی بالا انتخاب شوند.
    • در فواصل زمانی مشخص از نظر سایش و شکستگی رشته‌ها بازرسی می‌شوند.
  5. سیستم راهنما (Guide Rail)
  6. کابین و یوک (Car Frame / Crosshead)
  7. سیستم‌های ایمنی:
    • گاورنر (سرعت‌گیر)
    • پاراشوت (ترمز ایمنی)
    • بافر (ضربه‌گیر) در انتهای چاله
    • سوئیچ‌های ایمنی
    • سنسورهای قطع‌کن (Overload, Overtravel)

۶. الزامات طراحی و نصب

  1. ظرفیت آسانسور:
    • برحسب تعداد افراد یا بار طراحی می‌شود (مانند 6 نفره، 8 نفره یا تناژهای بالاتر).
    • انتخاب قطر و تعداد کابل‌ها، قطر قرقره و توان پاور یونیت بر اساس ظرفیت صورت می‌گیرد.
  2. سرعت آسانسور:
    • معمولاً سرعت آسانسورهای هیدرولیک در محدودهٔ 0.5 تا 1.0 متر بر ثانیه قرار دارد.
    • در سیستم غیرمستقیم، ممکن است به 1.0 متر بر ثانیه یا کمی بالاتر نیز برسد.
  3. چاله و فضای موتورخانه:
    • ابعاد چاله (Pit) باید برای قرارگیری جک، قرقره و فضای حرکت کابل‌ها مناسب باشد.
    • موتورخانه را می‌توان در مجاورت یا بالاتر از چاله آسانسور قرار داد. گاهی پاور یونیت در مکانی جداگانه در طبقه پایین هم قرار می‌گیرد.
  4. ارتفاع بالاسری (Overhead):
    • باید به‌اندازه‌ای باشد که فضای کافی برای قرقره، کابل‌ها و حرکت آزاد کابین در بالاترین ایستگاه وجود داشته باشد.
  5. انطباق با استانداردهای ایمنی و ساخت:
    • استاندارد EN 81-20 و EN 81-50 در اروپا، یا ASME A17.1 در آمریکا.
    • مقررات ملی ساختمان در ایران (مبحث ۱۵ و آئین‌نامه‌های مرتبط با آسانسور).

۷. نکات مهم در بهره‌برداری و نگهداری

  1. بازرسی دوره‌ای روغن و فیلتر:
    • روغن هیدرولیک باید تمیز و بدون آلودگی باشد. تعویض روغن و فیلتر طبق توصیهٔ سازنده انجام شود.
  2. کنترل سطح روغن:
    • کمبود روغن یا کف کردن روغن در زمان کار، سبب اختلال در عملکرد می‌شود.
  3. بررسی کابل‌ها و قرقره:
    • سایش، زنگ‌زدگی و شکستگی در کابل می‌تواند خطرساز باشد.
    • شیار قرقره از نظر سایش کنترل شود.
  4. بازدید جک (سیلندر و پیستون):
    • بررسی آب‌بندی‌ها (Seals) و جلوگیری از نشتی روغن
    • تمیز بودن سطح پیستون و عدم وجود خط و خش
  5. بررسی سوئیچ‌ها و سیستم‌های ایمنی:
    • گاورنر، پاراشوت، سوئیچ‌های محدودکننده مسیر (Limit Switch) و … باید مرتب تست شوند.
  6. کنترل دمای پاور یونیت:
    • افزایش دمای روغن هیدرولیک باعث افت راندمان و آسیب قطعات خواهد شد.
    • در صورت بالا رفتن دما، باید سیستم خنک‌کننده یا تهویه مناسب در نظر گرفته شود.
  7. نظافت و تهویه موتورخانه:
    • محفظه پاور یونیت باید از گردوغبار، رطوبت زیاد و گرمای بیش از حد حفظ شود.

۸. ایمنی و مقررات

  1. استفاده از تجهیزات استاندارد:
    • قطعات اصلی از جمله کابل‌ها، قرقره، جک و شیرهای ایمنی، حتماً از برندهای معتبر با گواهینامه‌های لازم انتخاب شوند.
  2. تست استاتیک و دینامیک:
    • پیش از راه‌اندازی نهایی، تست بار (Load Test) و تست عملکرد سیستم ترمز ایمنی انجام شود.
  3. آموزش اپراتور یا مدیر ساختمان:
    • آشنایی با تابلو فرمان و علائم هشدار، جهت جلوگیری از آسیب‌های احتمالی
  4. قرارداد سرویس دوره‌ای:
    • داشتن یک برنامه سرویس ماهانه/فصلانه و حضور تکنسین‌های آموزش‌دیده برای بازرسی الزامی است.
  5. مقررات محیط‌زیستی:
    • در صورت نشت روغن هیدرولیک، روش‌های پاک‌سازی و جلوگیری از آلودگی رعایت شود.
    • روغن‌های مستعمل به‌شکل اصولی دفع یا بازیافت شوند.

۹. جمع‌بندی

آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم به‌دلیل بهره‌گیری از کابل و قرقره، امکان پوشش ارتفاع بیشتر، استفاده از جک کوتاه‌تر و دستیابی به سرعت‌های بالاتر نسبت به سیستم هیدرولیک مستقیم را دارد. این نوع آسانسور به‌خصوص در ساختمان‌های میان‌مرتبه و حتی بلندمرتبه (تا حدودی) مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌خاطر راندمان و انعطاف‌پذیری در طراحی، گزینه‌ای مطلوب در پروژه‌هایی است که فضای چاله محدود یا ملاحظات معماری خاصی دارند.

بااین‌حال، نگهداری صحیح و بازرسی دوره‌ای، مهم‌ترین عوامل در عملکرد ایمن و طول عمر این آسانسورها هستند. رعایت استانداردهای معتبر بین‌المللی و راهنمایی‌های سازنده، تضمین‌کنندهٔ سلامت و امنیت مسافران و کارکنان بخش فنی خواهد بود.

فروشگاه الکتروپژمان عرضه کننده انواع قطعات هیدرولیک، پنوماتیک و ابزار دقیق است. می توانید با ما از طریق واتس اپ در تماس باشید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پیمایش به بالا